среда, 30 ноября 2011 г.

Որքա՞ն կարելի է հայհոյանք մատուցել եթերից


  Օրվա տարբեր ժամերի «Արմենիա» հեռուստատեսությամբ ցուցադրվող «Վրիժառու» հեռուստասերիալում պարբերաբար հնչում են` հայհոյախոսություն, զազրախոսություն, լկտի արտահայտություններ, ներկայացվում են թմրանյութի ազդեցության տակ գտնվող այնպիսի դեմքեր, որոնց մեկ րոպե անգամ հնարավոր չէ նայել` առանց նողկանքի զգացումի, առավել ևս, որ սրանք ոչ թե ուտում են, այլ` խոզի նման լափում ու կենդանու ձայնարկություններ արձակում: Ի վերջո որքա՞ն կարելի է հասարակության լսելիքն աղավաղել: Չէ՞ որ զազրախոսության ու հայհոյանքի համար քրեական հոդված գոյություն ունի: Ստացվում է, որ փողոցում  չի կարելի զազրախոսել, հայհոյել, բայց էկրանից կարելի է: Հիմա էլ օրենք են ուզում կիրառել, որ ոստիկանին չի կարելի մատ ցույց տալ (կամ` մատ թափ տալ): Իսկ քաղաքացուն, հեռուստադիտողին կարելի՞ է էկրանից հայհոյանք մատուցել. ի՞նչ տարբերություն, քաղաքացուն հայհոյում ե՞ն, թե՞` մատուցում են հայհոյանքը: «Ցենտր տղու» կերպար են ստեղծել` ի դեմս Գոռի, հասկացանք, բայց մ՞իթե այդ կերպարն ամբողջացնելու համար անհրաժեշտ է չափազանցված այլանդակաություններ ու բռնություններ ներկայացնել (սա արդեն անուղղակի քարոզչության բնույթ է կրում, առավել ևս, որ զուգակցվում է թմրանյութի անուղղակի գովազդի հետ): Մի առանձին թեմա է, թե ֆիլմն ինչ ազդեցություն է թողնում հասարակության վրա առհասարակ, որքանով է նպաստում համանման հանցագործությունների աճին ու այլանդակ բարքերի ավելացմանը:
                                             
                                                        Գայանե Հովսեփյան

Օմբուդսմենի հանդիպումը Վանաձորում չկայացավ




  Ֆեյսբուքային հարցումների արդյունքում օրերս պարզեցինք, որ մարդու իրավունքների պաշտպանի` նախապես հայտարարված մարզային այցելությունների շրջանակում Վանաձորում նոյեմբերի 25-ին կայանալիք հանդիպման վայրը Մխիթար Գոշի անվան համալսարանն է, ժամը` 10-12-ը (ընդ որում տեղեկատվությունը ոչ պաշտոնական աղբյուրից էր): Ճիշտն ասած մի լավ զարմացանք, թե ինչպես է օմբուդսմենը Երևանից ձմեռ օրով ժամը 10-ին Վանաձոր հասնելու, և, թերևս տեղին էր զարմանքը, առավել ևս, որ նախորդ օրն առատ ձյուն տեղաց, և բնականաբար հանդիպումը չկայացավ եղանակային անբարեկարգության պատճառաբանությամբ (ինչը հանդիպմանը սպասողներին հայտնեցին Մ. Գոշի համալսարանում): Այս չկայացած հանդիպման պատճառաբանությունը քիչ հավանական է թվում վանաձորաբնակ Ռաֆիկ Սահարյանին, որ իր իրավունքների խախտման վերաբերյալ փաստաթղթերի ողջ կապոցը ձեռքին անհամբեր սպասում էր օմբուդսմենի այցին: «Ճանապարհները լավ էլ բաց են եղել, ես այդ օրը մինչև ժամը 12.30 օմբուդսմենի այցին սպասելուց հետո գնացել եմ Երևան` հանրահավաքի»: Նաև դժգոհեց, որ օմբուդսմենի վերաբերյալ օրենքի մի կետ խոչընդոտում է օմբուդսմենին դատական գործերով զբաղվել: «Բա որ դատական գործերով էլ չի զբաղվելու, ուրիշ ինչո՞վ է զբաղվելու»,- դժգոհեց իմ զրուցակիցն ու տեղեկացրեց, որ հենց այդ օրենքի պատճառով օմբուդսմենը գրությամբ հետ է ուղարկել իր ողջ նամակները` դատական 3 ատյաններում իր իրավունքների խախտման հետ կապված: Նոյեմբերի 30-ին, ՀՀ օմբուդսմեն Կարեն Անդրեասյանը մայրաքաղաքում հրավիրած մամուլի ասուլիսում, որ հեռարձակվեց Հ1-ով, խոսելով իր մարզային այցելությունների մասին, հավաստեց, որ օմբուդսմենն իրավունք չունի միջամտել դատական գործընթացներին: Այս առթիվ Ռ. Սահարյանը զարմանում է. «Բայց քաղաքացին ի՞նչ իմանա, որ դատարանը իր իրավունքները չի վերականգնելու, որ դատարան դիմելու փոխարեն օմբուդսմենին դիմի»: Ենթադրվում է, թե տվյալ պարագայում օմբուդսմենը պարզապես սովորական խորհրդատուի դեր կարող է կատարել: Ընդհանրապես, անհասկանալի է օմբուդսմենի ու սահմանադրական դատարանի միաժամանակյա գոյությունը, երբ որ դրանք, որպես կանոն, շարքային քաղաքացուն որևէ օգուտ չեն տալիս, ավելացրած այն, որ արդարադատության նախարարության կազմում էլ մի նոր կառույց ստեղծվեց` դատական դեպարտամենտ, որ փաստորեն քաղծառայության հանձնաժողովի մի տեսակն է դատարանի աշխատողների համար: … Հետաքրքիր է, որ օմբուդսմենի մարզային այցելությունները (եթե եղել են) բավականաչափ չեն լուսաբանվում հեռուստատեսությամբ, այլ ընդամենը ամփոփվում են օմբուդսմենի կողմից: Անձամբ ինձ մարզային այցելություններից հայտնի է միայն Գյումրիում կայացած հանդիպումը, որ լուսաբանվեց «Ազատություն» ռադիոկայանով:

                                               Գայանե Հովսեփյան

вторник, 29 ноября 2011 г.

Հերթի կտրոնը` նոր հերթերի պատճառ



  Մոտ 2 ամիս է` "Բիլայն" Վանաձորի բաժանմունքի սպասարկման կենտրոնում նոր կարգ է ներդրվել. սպասարկման բաժնի ծառայություններից օգտվել ցանկացողները նախապես պետք է հերթի կտրոն վերցնեն (A, B, C համարանիշերով` ըստ ծառայությունների տեսակի) և ուշադիր հետևեն սրահում տեղակայված էկրաններին, տեսնելու, թե երբ է գրվելու իրենց հերթի համարը: Նրանք, ովքեր արդեն փորձով համոզվել են, որ առաջիկա մի քանի ժամում իրենց հերթի համարը չի մոտենա, գնում են այլ գործերով և մի քանի ժամից վերադառնում: Իսկ այդ դեպքում հերթը ոչ միայն կարող է հասած, այլև անցած լինել, և տվյալ բաժանորդը ստիպված է նոր կտրոն վերցնել (եթե իհարկե աշխատանքային օրն ավարտին չի մոտենում): Հաճախ էլ կարող է այդ օրը ընդհանրապես տվյալ բաժանորդի հերթը չհասնել: Նոր կարգը ոչ միայն չի պակասեցնում, այլև ավելացնում է մարդկանց հերթը, երկարաձգում սպասումները, քանի որ նոր ծրագիրը լուրջ բացասական կողմ ունի. այն է` հերթի թվային համարները ոչ թե ըստ ծառայությունների են, այլ միասնական ուղղությամբ են առաջ շարժվում: Այս պայմաններում մի համակարգչային օպերատորը կարող է թերբեռնվածությամբ աշխատել կամ ընդհանրապես պարապ լինել, իսկ C կարգ ունեցող 280 համարը, օրինակ, սպասել, թե երբ է ավարտվելու B 250-ի սպասարկումը, որպեսզի հերթի թվերն առաջ գնան: Այսպես. C կարգի կտրոն ունեցող բաժանորդը, տեսնելով, որ օպերատորներից մեկի մոտ սպասող չկա, հետաքրքրվում է, թե արդյո՞ք նա չի կարող սպասարկել: "Ինչպե՞ս սպասարկեմ, եթե ձեր հերթի համարը չի գրվել էկրանին",- հնչում է պատասխանը: "Բայց չէ՞ որ իմ գործարքը քաղաքային հեռախոսակապի գծով է, իսկ մյուսներինը` բջջային, դուք էլ հիմա ազատ եք",- զարմանում է բաժանորդը: "Ազատ եմ, բայց չեմ կարող սպասարկել, մինչև ձեր հերթի համարը չգրվի, դե մեր ծրագիրն է այդպես, մենք հո չենք կարող ծրագրին կարգադրել",- հնչում է արդարացում-պատասխանը: Պարզապես զավեշտ է. վարձեր ընդունող օպերատորը պարապ նստած է, բայց վարձեր չի ընդունում, քանի որ մյուս համակարգիչների գործարքները չեն ավարտվել: Սա է նոր ծրագրի "տրամաբանությունը", և այդ "տրամաբանությամբ"  էլ հերթի կտրոնի վրա գրվում է` "Հերթի համարը` A 230, սպասողների թիվը` 6", կամ` "Հերթի համարը` C 163, սպասողների թիվը` 5": Հերթերի պատճառը, սակայն, ոչ միայն ծրագրի անհաջող դրվածքն է, այլև` համակարգչային ծրագրերի հետ կապված տեխնիկական թերությունը, որ այստեղ առկա էր նաև մինչև հերթի կտրոնի ներդրումը: Ասվածի մի ապացույց է այն, որ ժամանակ առ ժամանակ օպերատորներից մեկը հերթ կանգնածներին ի  գիտություն տեղեկացնում է, թե "ծրագիրս չի աշխատում, պետք է սպասեք`  մինչև աշխատի": Իսկ ծրագրի "գործադուլը" երբեմն կարող է տևել մինչև աշխատանքային օրվա վերջը, և տվյալ բաժանորդը ստիպված լինի հաջորդ օրն էլ գալ: "Ի՞նչ է, էլ ուրիշ բանուգործ չունեն՞ք, պետք է օրերով գանք էստեղ հերթ կանգնե՞նք", "Ուրեմն ես պետք է շեֆիցս թույլտվություն վերցնեմ, որ գամ էստեղ հերթ կանգնեմ",- պարբերաբար դժգոհում են բաժանորդները, որոնցից մի քանիսն այդ ընթացքում բջջայինով կապվում են տանեցիների հետ ու տեղեկացնում, որ "Բիլայնի" հերթում են: Երիտասարդ մի աղջիկ ընկերուհուն կատակով ասում էր` "Վայթե գնամ վազող տողով հայտարարություն տամ, որ ըստեղ եմ, տանը չանհագստանան": Դե պատկերացրեք այն մարդու վիճակը, ում հերթի համարը 310 է, իսկ էկրանին դեռ 240 է գրված, աշխատանքային օրն էլ ավարտին է մոտենում: Չնայած այս հիմնարկությունը շաբաթ օրն էլ է աշխատում, սակայն այդ օրը ոչ բոլոր ծառայությունների գծով համակարգիչներն են աշխատում. օրինակ` հեռախոսային խոսակցությունների վերծանման տվյալներ ստանալ ցանկացողներին շաբաթ օրը խնդրում էին այցելել երկուշաբթի, իսկ վարձ մուծել ցանկացողներին էլ ասում էին` <<Տվյալներ չենք կարող ասել, եթե դուք գումարի չափը գիտեք` մուծեք>>: Վիճակը կարող էր փոքր-ինչ թեթևացնել վարձեր ընդունող ապարատը, բայց այս դեպքում մարդիկ ստիպված են գումարը մուծել "կլորացված", քանի որ ապարատը մանրադրամ չի ընդունում և չի վերադարձնում: Իսկ 50-100 դրամ մնացորդ-պարտքի պատճառով հեռախոսը կարող է անջատվել: Վերջերս այստեղ դժգոհությունն այն աստիճանի էր, որ սրահի ադմինիստրատորը ստիպված էր նոր ներդրված ծրագրի "գլխով թռչել" և հայտարարել. "Ժողովուրդ, ովքեր վարձ են մուծելու, թող գան առանց կտրոնի էն պատուհանի մոտ հերթ կանգնեն": Այդ ժամանակ նոր դժգոհություն սկսվեց, քանի որ աստվածաշնչյան լեզվով ասած` "Առաջինները հայտնվեցին վերջում, իսկ վերջինները դարձան առաջիններ": "Ո՞նց, էսքան ժամանակ կտրոնով հերթ էինք պահել, հիմա հենց հերթներս մոտեցավ, նոր հերթ ե՞նք կանգնելու": Ի դեպ "Բիլայնի" վարձերի մուծման անդորրագրերը շուրջ 3 տարի է` Երևանի ԳՈՒՄ-ի անդորրագրեր են, այսինքն` ՀԴՄ կտրոնի կարգավիճակով են (սրանք կապ չունեն "հերթի կտրոնի" հետ): Այս հանգամանքը նպաստում է, որ շատերը ցանկանան հեռախոսավարձը "Բիլայնում", և ոչ թե բանկերում կամ փոստում մուծեն:
  ... Հերթի կտրոնային համակարգը նախատեսված է ներդնել նաև անձնագրային բաժիններում: Միգուցե այնտեղ դա իրեն արդարացնի, ինչը անարդյունավետ է "Բիլայնի" պարագայում:

                                                   Գայանե Հովսեփյան
                                                    "Անկախ" թերթ թիվ 41, դեկտեմբերի 9-16, 2010թ.

Հ.Գ. Սույն հրապարակումից անցել է մոտ 1 տարի, սակայն իրավիճակը հերթերի առումով մնում է նույնը, որին էլ 2011թ. նոյեմբերի 29-ին ավելացել էր հովհարային անջատումը, ինչը հիշեցրեց մկան պոչի ու ցախավելի մասին հայտնի անեկդոտը: