Որքա՞ն կարելի է հայերենն աղավաղել եթերից

  Ֆեյսբուքում մեկը գրել էր, թե փողոցում ավելի գրագետ են խոսում, քան` ֆեյսբուքում: Հավանաբար, այդ գրողը տեղյակ չէր, թե ինչ հայերեն է հնչում հեռուստատեսությամբ. աղավաղված բառեր, սխալ հոլովումներ, ժարգոնային դարձվածքներ: Անգամ պատգամավորներ ու բարձրաստիճան պաշտոնյաներ են այդ “լեզվով” խոսում: Օրերս հերթական պատգամավորն էր ասուլիս անցկացնում, և յուրաքանչյուր նորմալ մարդ պարզապես կվիրավորվեր այն հանգամանքից, թե ովքեր են մեր պատգամավորները` դատելով այդ մարդու խոսելաձևից: Ինչի՞ նման է, երբ բարձրաստիճան պաշտոնյան եթերից խոսում է “ա” –երով (“է” օժանդակ բայի հետ ծանոթ չլինելու պատճառով), ասուլիս է վարում “ա”-երով, “առաջին” ասելու փոխարեն ասում է “առաջի”, ենթականերն էլ նրան նմանվելու համար խոսելաձևը կրկնօրինակում են: Հեռուստաեթերում, սերիալներում զանգվածային բնույթ է կրում հայերենի սխալ հոլովումը. տնեցիքի, պապու, տատու (փոխանակ` պապի, տատի), կամ` հալչել է (փոխանակ` հալվել է), կորում է (փոխանակ` կորչում է): Փաստորեն, որտեղ “չ”-ն պետք է` չեն դնում, որտեղ պետք չէ` դնում են: Մի հաղորդավարուհի էլ Աֆղանստանի փոխարեն Ախվանստան էր ասում: Շատ ցավալի է, որ հաղորդավարները հաճախ կակազում, կմկմում ու երկարաձգում են բառերը կամ` “նյամնյամերեն” են խոսում. “բոլյոր”, “ոլյորտ”, “բնյապահպանական”, “նյախարար”: Վերջերս Հ1-ով մի քննադատական հաղորդում հնչեց` կիրակնօրյա “Հայլուրն” էր, մասնագետն իրավացիորեն քննադատում էր, որ հայերենում սկսել են “ь” կիրառել. երևույթ, որին անդրադարձել ենք նաև ամիսներ առաջ, սակայն երևույթը շարունակում է մնալ: Մի հետաքրքիր երևույթ էլ կա, եթե ռուսները որոշ դեպքերում գրում են о, կարդում են а, որ նրանց քերականության առանձնահատկությունն է, ապա որոշ հայեր ապօրինի ու ոչ լեգիտիմ քերականություն են ուզում մտցնեն ու բառամիջյան ա-ի փոխարեն ասում են` ո (“հոմով ձողիկներ”, “մոմ ջան”): Հիմա էլ ինչ-որ անհեթեթ դարձվածքներ են էկրանից փողոց նետում` “ձյա”, “ընենց չի որ”, “տեղից էլ”: Չես հասկանում` “ձյա”-ն ռուսերեն “дядя” բառի կրճատված տարբերակն է՞, թե՞` վրացիների “ձիա”-ն: Լավ, հնարավոր չէ՞ “քեռի” ասել, կամ “дядя”-ին հանգիստ թողնել, ինչպես որ կա: Որքան հասկացա` “տեղից էլ” արտահայտությունը “էն գլխից” կամ “ի սկզբանե” արտահայտության կամայական վերաձևումն է: Եվ մի կարևոր հանգամանք. հայերենում շեշտը դրվում է բառի վերջին վանկի ձայնավորի վրա, բայց որոշ հաղորդավարներ շեշտը դնում են սկզբից: Եթե պետական հեռուստաեթերից է աղավաղված հայերեն հնչում, էլ ֆեյսբուքից ի՞նչ եք պահանջում: Ի դեպ, ֆեյսբուքահայերից ոմանք “նեղվում” են, երբ նյութերի տակ մեկնաբանությունները գրում են ոչ հայերեն, այլ` լատինատառ: Սա արդեն տեխնիկական խնդիր է, և կապված է համակարգչային ծրագրերի և այլ օբյեկտիվ պատճառների հետ. ասենք` մեկը չի ուզում ինտիմ բնույթի մեկնաբանությունները կամ “բաց” տեքստերն աչքի զարնեն, դրա համար էլ լատինատառ է գրում:

                                                                                 Գայանե Հովսեփյան