Գաղջ մթնոլորտի հետեւանքները

 Շուրջ  3  օր  ֆեյսբուքահամացանցային  ,,ծոմապահության,,  մեջ  էի, բայց  դե  ներքաղաքական  ,,գաղջ  մթնոլորտը,, կթողնի՞, որ  նորմալ  մտավորականը  մի  քիչ  ազատ  շունչ  քաշի  ու  կտրվի  վիրտուալ  աշխարհից, համացանց  չմտնի: Ֆեյսբուքահամացանցային  ,,ծոմապահությունս,,  հարկադրված  ընդհատեցի, երբ  հունիսի  12-ին  հեռուստատեսությունից  տեղեկացա, որ  ,,Շանթի,, մեկնաբան-հաղորդավար  Արմեն  Դուլյանին  են  ազատել  աշխատանքից ՝ ֆեյսբուքային  ինչ-ինչ  գրառումների  համար: Հիշեցնենք, որ  համանման  նախորդ  դեպքը  ,,Հայոց  աշխարհ,, հանրապետականամետ  թերթի  լրագրող  Կիմա  Եղիազարյանի  ազատումն  էր՝ ֆեյսբուքում  քաղաքական  որոշակի  դիրքորոշման  համար. ընդամենը ՝ ամիսներ  առաջ: Փաստորեն,  ժողովրդավարության  սահմաններն  էլ  ավելի  են  նեղացվում,  ու  դառնում  ենք  Թուքմենբաշու  երկրի  նման  մի  բան:Այս  երկրում  անգամ  հին  ընկերները  կարող  են  վախենալ  բարեւել  միմյանց, եթե  նրանցից  մեկն  ընդդիմադիր  հայացքներ  ունի: Սրա  ամենավառ  օրինակն  այն  է, որ  ֆեյսբուքային  ընկերներիցս  մեկը, ում  հետ  մանկության  ընկերներ  ենք  եղել, վերջերս  անսպասելիորեն...ջնջել  է  ինձ  իր  ֆեյսբուքային  ,,դրուզյաների,, ցուցակից: Դե, երեւի  նկատի  ունենալով, որ  իմ  որոշ  հոդվածների  մեջ  քննադատական  ուղղվածություն  կա  այն  բուհի  ղեկավարության  հասցեին, որտեղ  ինքը  դասավանդում  է, ուստի  որոշել  է  խուսափել  հնարավոր  անախորժություններից: Աստված  իր  հետ. առավել  եւս  այն  բանից  հետո,  որ  դրանից  առաջ  արդեն  սկսեց  չբարեւել: Սա ՝ ,,մեկ  առանձին  վերցրած  քաղաքի,,  ,,առաջադեմ,, մտավորականի  կեցվածքի  ,,լավագույն,, դրսեւորում  է: Համոզված  եմ, որ  եթե  ես  ամեն  օր  քննադատեի  հանրապետության  նախագահին, բայց  բուհի  հանդեպ  չեզոք  դիրք  գրավեի  ու  այնտեղի  գաղջ  մթնոլորտին  վերաբերվող  նյութեր  չհրապարակեի / միաժամանակ  ֆեյսբուքում ,,լայքեր,,տալով  նաեւ  այդ  բուհի  գաղջ  մթնոլորտին  վերաբերվող  այլոց  հրապարակումներին /, ապա  վերջինս  անփոփոխ  կմնար  իմ  հանդեպ,  բայց  ,,ինչպե՞ս  կարելի,,է  քննադատել  տեղական  իշխանություններին  կամ  նրանց  հովանավորյալ  բուհական  ղեկավարությանը...Սա ՝ իմիջայլոց: Ինչ  վերաբերվում  է  Դուլյանի ՝ աշխատանքից  ազատելուն, ապա  ինձ  թվում  է, ֆեյսբուքում  նրա  գրառումները  պարզապես  առիթ  են  եղել,  իսկ  ազատելու  որոշումն  ավելի  վաղ  էր  ծնվել: Դե  անզեն  աչքով  էլ  նկատելի  էր,  որ  Դուլյանն  արդեն  քիչ  էր  երեւում  էկրանին,  զրույցներում  չէինք  տեսնում,  եւ  ավելի  հաճախ  երեում  էին  նրանք,  ովքեր  երկրի  նախագահին  ուղեկցում  էին  արտասահմանյան  շրջագայությունների  ընթացքում: Դուլյանը  վերջերս  քիչ  էր  երեւում  ,,Հորիզոնում,, լրատվականում, եւ անգամ  Ա.Երկանյանի  հետ  մշտական  զրույցներում  չկար: Կարճ  ասած ՝ զգացվում  էր,  որ  նրա  նկատմամբ  սահմանափակումներ  են  սկսվել. միգուցե ՝ էկրանից  արտահայտած  որոշ  մտքերի  համար / օրինակ  այն  բանի  համար,  որ  հայտնեց, թե  իրեն  ,,Լասկովի  մայ,, խումբն  ավելի  է   դուր  գալիս,  քան՝ ,,Գայնամսթայլը,,... կամ,  միգուցե,  նրա  համար, որ,  ինչպես  ինքն  էր  պատմում  ,,Կենտրոնով,, ՝  կասկածի  տակ  էր  առնում,  որ  Հայաստանում  խոսքի  լիարժեք  ազատություն  կա.../: Հետաքրքիր  է,  կարելի՞  է  նույն  տրամաբանությամբ  աշխատանքից  ազատել  Հ1-ի  ,,Օտար, ամայի  ճամփեքի  վրա ,,հաղորդաշարի  հեղինակ  Ռաֆոյին, որ  արդեն  որերորդ  անգամ  շեղվում  է  պատմամշակութային  ուղղվածության  պետական  հաղորդման  ուղղվածությունից, ՝  ,,պեչենու  բաղերն,,  ընկնելով  ու  քաղաքական  ,,շահարկումների,, անցնելով  /վերջին  հաղորդման  ժամանակ, օրինակ, ֆեյսբուքում  ու  սոցիալական  այլ  ցանցերում  հանդես  եկողներին  ,,օբիժնիկներ,, անվանեց: Արդյո՞ք  սա  քէաղաքական  պատվեր  չէ ՝համացանցի  նկատմամբ  անվստահություն  տարածելու  առումով,  քանի  որ  մամուլում  ժողովրդավարության  պակասի  պատճառով  շատերն  են  ստիպված  հանդես  գալիս  համացանցում /: Ինքս  կողմնակից  չեմ  մամուլում  կամ  համացանցում  ազատ  խոսքը  չարաշահելուն  կամ  հայհոյախոսությանը, բայց, ի  վերջո, հո  բոլորը  չէ՞, որ  համացանցն  օգտագործում  են  հայհոյախոսության  կամ  զրպարտության  համար:  Միգուցե  նրանք  իսկապես  ինչ-որ  բանից  ,,օբիժնիկ,, են, բայց  հո  չի՞  կարելի  բոլորին  մի  արշինով  չափել ՝ առավել  եւս ՝պատմամշակութային  հաղորդման  հաշվին,  ու  ֆեյսբուքին  ու  համացանցին  ,,ջիհաթ,, հայտարարել: Թերթերի  մեծ  մասը  կախում  ունի  այս  կամ  այն  մեծահարուստից,  օլիգարխից, որոնցից  էլ  ,,սնվում,, է  իշխանական  բուրգը,  բայց  եթե  որեւէ  մեկն  ուզում  է  քննադատել  նրանցից  որեւէ  մեկին,  որտե՞ղ  հանդես  գա,  եթե  ոչ ՝ համացանցում: Վատն  այն  է,  որ  ֆեյսբուքում  կեղծանուններն  են  շատ,  ուստի  նրանք,  ու  դեմ  քննադատություն  կա որեւէ  կեղծանվամբ  օգտատիրոջ  կողմից, նման  հրապարակումները  ,,հերյուրանք,, են  համարում:Նույն  կերպ  անհամոզիչ  են  որակվում  համացանցային  սոցհարցումները, այն  պատճառաբանությամբ, որ  դրանց  քվեարկողների  մի  մասը  կեղծանվամբ  օգտատերեր  են, եւ  հնարավոր  է,  նույն  անձը  գրանցվի  ու  քվեարկի  մի  քանի  կեղծանվամբ: Հնարավոր  է, սակայն,  որ  ոմանք  կեղծանվամբ  են  հանդես  գալիս ՝ վախենալով  պետական  սեկտորում  աշխատանքը  կորցնելուց: Սա  եւս  վկայում  է  երկրում  ժողովրդավարության  պակասի  մասին:   ,,Կենտրոն,, հեռուստատեսությամբ  հարցազրույցի  ժամանակ  Դուլյանը  թվարկում  էր, թե  որ  ԶԼՄ-ներն  են  տուժել  խոսքի  ազատությունից. ,,Ա1պլյուս,,..,,Երկիր,,  Կիմա Եղիազարյան ՝ ,,Հայոց  աշխարհից,,... Կարծում  եմ,  սակայն , դեպքերը  մեկ-երկուսով  չեն  սահմանափակվում, իսկ  1998թվի  իշխանափոխությունից  հետո  խոսքի  ազատությունից  տուժած  մի  զոհ  էլ  Լիզա  Ճաղարյանն  էր, որ  Ազգային  Ժողովի  թերթի  գլխավոր  խմբագրի  պաշտոնից  ազատվեց  նրա  համար,  որ  տեղը-տեղին  ներկայացնում  էր  թերթում  պատգամավորների  տխրահռչակ  գործունեությունը, իրական  գործելակերպը, եւ  ԱԺ նախագահ  Խոսրով  Հարությունյանի  հրամանով  ազատվեց  պաշտոնից: Իսկ  այդ  ազատումը  մեծապես  նպաստեց  թերթի  բովանդակային  անկմանը:  Փաստորեն,  ,,դուզ  խոսող,,  մարդիկ  պետք  չեն  էս  երկրին, մտածողներ, ինտելեկտներ  պետք  չեն, այլ ՝ կամակատարներ: Ակամա  հիշում  եմ  վանաձորցի  մի  կնոջ ՝ բարձրագույն  կրթությամբ  գործազուրկ, որ  աշխատանքի  տոնավաճառում  ինձ  հետ  զրույցում  ասաց .,,Սրանց  խելացիներ  պետք  չեն: Ինձ  խորհուրդ  են  տվել, որ  աշխատանքի  ընդունվելիս  շատ  էլ  ցույց  չտամ, որ  խելացի եմ,,:  Եւ  մի  բան  էլ . ինձ  համար  մինչ  օրս  անհասկանալի է, թե  ինչու  տարիներ  առաջ  ,,Ազատություն,, ռադիոկայանի  աշխատանքից  դուրս  եկավ  Արմեն  Դուլյանը: Այդ  օրից  սկսեցի  կասկածել ,,Ազատություն,, ազատությանը:      ԳԱՅԱՆԵ  ՀՈՎՍԵՓՅԱՆ