2010-07-29
Ո՞Վ ՊԵՏՔ Է ՊԱՇՏՊԱՆԻ ԼՐԱԳՐՈՂՆԵՐԻ ԻՐԱՎՈՒՆՔՆԵՐԸ
ԳԱՅԱՆԵ ՀՈՎՍԵՓՅԱՆ, Վանաձոր, ազատ լրագրող, Էլ. հասցե. Gayane1960@gmail.com
«Հրապարակ» օրաթերթում արդեն վատ ավանդույթ է դարձել հեղինակային իրավունքների խախտումը: Մայիսի 4-ին թերթում հրատարակված «Ընդդիմադիր թերթերի գրածը ասնավանի չէ՞» հոդվածը թերթի hraparak.am ինտերնետային կայքում տպագրվել է Սեւակ Գրիգորյանի անվամբ, որը վաղուց թերթում չի աշխատում: Իմ դիտողությունից հետո թերթի խմբագիրը խոստացավ ուղղել տեխնիկական վրիպակը, բայց այն շարունակեց այդպես էլ մնալ: Դրան հաջորդեց հերթական «վրիպակը»: Հուլիսի 22-ին «Հրապարակ» ուղարկված իմ հոդվածըՙ «Ովՙ իշխանությանն է ինտեգրված, ովՙ ընդդիմությանը» հուլիսի 23-ին լույս է տեսել Մարիաննա Ղահրամանյանի անվամբ: Նույն օրը դիմել եմ թերթի խմբագրին, խոստացել էր վրիպակն ուղղել միայն ինտերնետային կայքում, ասելովՙ թե «Թերթում արդեն չենք կարող ուղղել»: Հուլիսի 24-ի դրությամբ վրիպակն ուղղվել էր (ավելի ճիշտՙ միանգամից տեղադրվել էր ճիշտ տարբերակը, իմ հեղինակությամբ) hraparak.am ինտերնետային կայքում, իսկ «հրապարակ.am» նոր կայքում նույն վրիպակը շարունակում էր մնալՙ այլ հեղինակի ազգանվամբ: Ինչպե՞ս սա հասկանալ. նույն հոդվածը մի կայքում մի հեղինակի անունով է, մեկ այլ կայքումՙ ուրիշ հեղինակի: Թերթում ընդհանրապես վրիպակի ուղղում չարվեց: Որքան նկատել եմ, թերթի ինտերնետային կայքում նման խախտումներ այլ լրագրողների նկատմամբ էլ են լինում (օրինակՙ անուն-ազգանունը հոդվածի տակ չհրապարակելը, կամՙ թերթում տպվում է մի անվամբ, ինտերնետային կայքումՙ այլ. հավանաբար, իրավունքների նման խախտումներին լրագրողները կուլ են գնում աշխատանքը չկորցնելու նպատակով): Ընդ որում, խախտվում են ոչ միայն լրագրողների հեղինակային, այլեւՙ այլ իրավունքներ. օրինակՙ հոնորարային վարձատրության: 2008թ. սկսած համագործակցել եմ թերթի հետ, ոչ միայն հանդես գալով ինքնուրույն նախաձեռնողական հոդվածներով, այլեւ կատարել եմ խմբագրի այլ հանձնարարություններՙ պահանջվող նյութը ուղարկելով: Չգիտես ինչու, սակայն, վերջինս նախընտրում է չօրինականացնել համագործակցությունը եւ անգամ պայմանագիր չի կնքում: Վարձատրությունն էլ կամայական բնույթի է, յուրաքանչյուր եռամսյակը մեկ, այն էլՙ մի քանի անգամ հիշեցում անելուց հետո, խոստացված գումարի գրեթե կեսը ուղարկելով: Հուլիսի 27-ի դրությամբ «Հրապարակը» չի վճարել մայիս-հունիս ամիսների «թշվառ» հոնորարը:
Երբ Ա. Օհանյանը խմբագրում էր «Ժամանակ Երեւան» թերթը, շատ ավելի ուշադիր էր վճարումների նկատմամբ, եւ ամեն ամիս վճարում էր բանավոր պայմանավորված գումարը: Թերեւս հիմա սեփական «բոստանն» է, ինչ ուզումՙ անում է, իսկ այն ժամանակ «Ժամանակ Երեւան» թերթի խմբագիր Արման Բաբաջանյանն անգամ բանտից խիստ վերահսկում էր թերթի ֆինանսական միջոցները: Կա նաեւ հարցի այլ կողմը. ի վերջո մարզային թղթակցի աշխատանքն էլ աշխատանք է, մինչդեռ, փաստորեն, իմ 2.5 տարվա լրագրողական աշխատանքը կարող է հավասարեցվել 0-ի (հետագայում դեր խաղալով աշխատանքային ստաժի հաշվարկում), քանի որ «Հրապարակի» հետ պայմանագիր չունեմ: Կարող է հարց առաջանալ. այդ դեպքում ինչո՞ւ եմ համագործակցել. որովհետեւ կարեւորել եմ խոսքի ազատության ու ժողովրդավարության կայացումըՙ վեր հանելով մեկ առանձին մարզում կուտակված բազմաթիվ հիմնախնդիրներ: Հույս ունեմ, սույն հրապարակումը «Հրապարակի» խմբագիրը կընդունի որպես առողջ քննադատություն, որի կողմնակիցն իրեն համարում է: Հ.Գ. ,,Ազգ,, թերթին գրած հոդվածը ունեցավ արձագանք, ուստի 2-րդ նամակը ուղարկեցի ,,Ազգ,, թերթի խմբագիր Հ,Ավետիքյանին, սակայն, ցավոք, 2-րդ նամակն ամբողջությամբ չտպագրվեց, որն էլ ներկայացվում է ստորեւ: Հ.Գ. Հուլիսի 28-ին, տարբեր հկ-ներ /Երեվանի մամուլի ակումբ, ՀՔԱ Վանաձորի գրասենյակ / ուղարկված բողոքներից հետո ,,Հրապարակի,,խմբագրի կողմից փակ ծրարով 3-րդ անձի միջոցով ուղարկվեց 40000դրամ / ենթադրվում է ՝ մայիս-հունիս ամիսներին թերթում տպագրված 19 հոդվածների համար /: Այդ առթիվ հուլիսի 28-ին թերթի խմբագրին Էլ.փոստով ,,ստացական-հաղորդագրություն,, ուղարկեցի : Եթե նկատի ունենանք, որ ,,Հրապարակի,, հետ, բնականաբար, այս ամենից հետո դադարեցվել է իմ համագործակցությունը, պետք է ենթադրել, որ ինձ ուղարկված գումարը վերջնահաշվարկ է, որի մեջ ներառված է նաեւ հուլիս ամսվա 4 հոդվածների գումարը : Այս պարագայում մեկ հոդվածի արժեքը կարող է լինել 1700 դրամ /ներառյալ ՝ նյութի ուղարկման հետ կապված ինտերնետային ծախսերը /: Թե որքանով կկայանա ազատ մամուլը այս պայմաններում , դա թերեւս կախված է տվյալ լրագրողի սոցիալական պաշտպանվածության եւ դիմադրողականության աստիճանից: Ամեն դեպքում , այս փաստը պետք է մտահոգի մամուլի խնդիրներով զբաղվող ՀԿ-ներին, օրենսդիրներին, իրավապաշտպաններին, եթե վերջիններս շահագրգիռ են մամուլի ազատության եւ ժողովրդավարության կայացման գործում: Ի դեպ, 2006 թ. գրավոր դիմել եմ ԱԺ պատգամավոր Վ.Դալլաքյանին, առաջարկելով օրենքի նախագիծ մշակել լրագրողների նվազագույն վարձատրության եւ պաշտպանվածության մասին, բայց դիմումս մնացել է անհետեւանք: Կարծում եմ, պետությունը եւս պետք է աջակցի անկախ թերթերին, որպեսզի այս կամ այն օլիգարխից կամ քաղաքական ուժից կախում չունենան: Պատկերացնու՞մ եք, թե որքան կզարմանան ու կզվարճանան արտասահմանյան մեր գործընկերները, որոնք 1 շաբաթում ամենաքիչը 1000դոլար են վաստակում, տեղեկանալով, որ հայաստանյան առաջատար լրագրողի 1 հոդվածի դրույքաչափը կարող է լինել 1500-1700 դրամ: Այստեղ են ասել ՝ չգիտենք խնդանք, թե ՝ լանք: Մինչդեռ կան միամիտ մարդիկ, որոնք վերջերս ինձնից հետաքրքրվում էին. ,, էդ ,,Հրապարակը,, ասում են լավ բարձր հոնորարներ է հա՞ տալիս, ասում են մի հոդվածը 6000դրամ է: Հնարավոր է ՝ թերթում կա 2 տիպի վարձատրություն ՝ըստ խմբագրի կամ թերթի պատվիրատուների հայեցողության : Այս դեպքի համար են ասում ՝ ,,Տերովին տերն է տարել, անտերին ՝ գելը,,: Միգուցե ,,Հրապարակում,, պատժվում է լրագրողական ինքնուրույն նախաձեռնությունն ու ստեղծագործական միտքը, որի պայմաններում ասուլիս լուսաբանելը կարող է ավելի շատ վարձատրվել, քան ՝ինքնուրույն վերլուծական հոդված գրելը: Նշեմ, որ իմ հրապարակումները ,,Հրապարակ,,-ում / մինչ այդ էլ ՝այլ թերթերում / եղել են դատաիրավական, սոցիալական ոլորտին առնչվող, կոռուպցիոն թեմաներով, որն իմ ստեղծագործական ուղղվածությունն է ՝ շուրջ 15 տարի: Հարկ է հիշատակել, որ ,,Հրապարակի,,նախորդ վճարումն էլ եղել էր մայիսի 29-ին ՝մարտ-ապրիլ ամիսներին տպագրված 15 հոդվածների համար, 100դոլարի հաշվարկով : Այսինքն մարզի թղթակիցը պետք Է 2 ամիսը մեկ վարձատրվի ՝ամսական 50 դոլարից պակաս հաշվարկով / որի մեջ ներառվում են ոչ միայն նյութի ուղարկման, այլեւ ՝ճշգրտման եւ պարզաբանումներ հետ կապված հեռախոսային ծախսեր /, որը հավասարազոր է գործազրկության նպաստի: ԳԱՅԱՆԵ ՀՈՎՍԵՓՅԱՆ 29.07.2010Թ.
Комментариев нет:
Отправить комментарий
Ոչ կոռեկտ մեկնաբանությունները կհեռացվեն